İHTİYATİ HACİZ NEDİR ?

25 Mart 2025 Salı

                                                                            İHTİYATİ HACİZ NEDİR ?

Hukukumuzdaki geçici koruma türlerinden biri olan ihtiyati haciz İcra İflas Kanunu’nun 257. Maddesinde “Rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı, borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacaklar ile diğer haklarını ihtiyaten haczettirebilir” şeklinde düzenlenmiştir.

İhtiyati haczin koruyucu etkisi yalnızca para alacaklarına ilişkindir.

İhtiyati Haciz İle İhtiyati Tedbir Arasındaki Farklar;

İhtiyati haciz ancak para alacakları bakımından mümkün iken ihtiyati tedbir açısından bir sınırlama bulunmaz.

İhtiyati tedbir genel ihtiyati haciz ise özel bir düzenlemedir.

İhtiyati haciz, para alacağı için güvence sağlarken ihtiyati tedbir önleyici koruma mahiyetindedir.

İhtiyati haciz alacaklısı icra takibinde veya davasında haklı çıkarsa hacizli mal satışa çıkarılır ve satış bedeli alacaklıya ödenir. İhtiyati tedbirde ise tedbir konulan malın aynen iadesi gerekir.

İhtiyati haciz kararının verilebilmesi için alacaklının alacağının tehlikeye girdiğini ispatlaması gerekmez. Şartların varlığı kararın verilmesi için yeterlidir.

İhtiyati Haciz Şartları;

Bir para alacağı bulunmalıdır. 

Para borcu rehinle temin edilmemiş olmalıdır. 

Alacağın vadesi gelmiş olmalıdır.

Alacaklı mahkemeye teminat yatırmalıdır.

Vadesi Gelmemiş Alacak İçin İhtiyati Haciz İstenebilir Mi ?

Kural olarak vadesi gelmemiş borçlar için ihtiyati haciz istenemiyor olsa da belli şartların mevcut olması durumunda ihtiyati haciz istenebilmektedir. Bu şartlar İİK 257/2’de sayılmıştır. Buna göre;

• Borçlunun belirli bir yerleşim yeri yoksa,
• Borçlu, taahhütlerinden kurtulmak amacıyla mallarını gizlemeye veya kaçırmaya hazırlanıyor ise,
• Borçlu, taahhütlerinden kurtulmak amacıyla kaçmaya hazırlanıyor veya kaçmış ise,
• Borçlunun, alacaklının haklarını ihlal eden hileli işleri ispat edilirse,

mahkeme bu sebeplerden birine dayanarak ihtiyati haciz kararı verebilir.

Bu sebeplerle borçlunun mallarına ihtiyati haciz konulursa, borç yalnız borçlu hakkında muaccel hale gelir (İİK m.257/3).

İhtiyati Haciz Kararı Nereden İstenir ?

İhtiyati haciz, bir dilekçeyle borcun niteliğine göre asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesinden istenir.  Alacaklı, alacağı ve ihtiyati haciz sebeplerinin varlığı hakkında delilleri mahkemeye sunmaya mecburdur (İİK m.258/1).

Mahkeme her iki tarafı dinleyip dinlememekte serbesttir (İİK m.258/2). Uygulamada genellikle borçluyu dinlemeden (duruşma yapılmaksızın) karar verildiği görülmektedir.

İhtiyati haciz talebinin reddi halinde alacaklı istinaf yoluna başvurabilir. Bölge adliye mahkemesi bu başvuruyu öncelikle inceler ve verdiği karar kesindir (İİK m.258/3).

İhtiyati Haciz Kararının Yerine Getirilmesi ?

Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde kararın yerine getirilmesi icra dairesinden istemelidir. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar (İİK m.261/1). İhtiyati haciz kararının yerine getirilmesi, kararı veren mahkemenin yargı çevresinin bulunduğu yerdeki icra dairesinden istenmelidir.

İhtiyati Haciz Kararına İtiraz Nasıl Yapılır?

Borçlu, kendisinin bulunduğu hacizlerde haczin yapıldığı, aksi durumda haciz tutanağının  kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde ihtiyati haciz kararı veren mahkemeye itiraz edebilir.

Borçlu, mahkemenin yetkisine, ihtiyati haczin dayandığı sebeplere ve teminata karşı itiraz edebilir.

İhtiyati haciz sebebiyle zarara uğrayan üçüncü kişiler de ihtiyati haczi öğrendiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde ihtiyati haczin dayandığı sebeplere veya teminata itiraz edebilir (İİK m.265/2).